Iedereen heeft wel eens een juridische vertaling nodig. Wat komt daar precies bij kijken? Schakel je een jurist in? Wanneer doe je een beroep op een beëdigd vertaler? Als gediplomeerd beëdigd vertaler geef ik graag enkele duidelijke antwoorden op deze vragen.
Juridische vertalingen bevatten een breed scala aan wettelijke documenten die binnen de reikwijdte van de wet vallen. Dat zijn bijvoorbeeld contracten, gerechtelijke beslissingen, burgerlijke akten, reglementen, wetteksten of statuten. Binnen alle publieke of private rechtsgebieden kunnen vertalingen noodzakelijk zijn: een contract tussen twee partijen, de oprichting van een vennootschap, statuten voor vennootschappen, een vonnis in het familierecht, intellectueel eigendomsrecht met een patent, enz. Soms vertalen we ook uittreksels van wetten uit de verschillende wetboeken binnen verschillende rechtsgebieden (strafrecht, burgerlijk recht of arbeidsrecht).
We leven in een wereld waar de handel in goederen en de dienstverlening steeds verder geliberaliseerd wordt. Dat leidt tot een wildgroei aan internationale overeenkomsten en een groeiende trend naar het sluiten van contracten. Daarom is er ook steeds meer behoefte aan juridische vertalingen.
Een getrouwe weergave van het origineel is hét sleutelelement van een vertaald juridisch document. We willen een doeltekst produceren die gelijk is aan de brontekst, met respect voor de juridische gelijkwaardigheid. Met andere woorden, het door de brontekst beoogde rechtsgevolg zetten we om naar de doeltekst. De gevolgen van een slechte of onnauwkeurige juridische vertaling die niet dezelfde rechtsgevolgen weergeeft, kunnen problematisch of zelfs dramatisch zijn: afstand van gerechtelijke procedures, ongeldige commerciële transacties, reputatieschade van een persoon of bedrijf ...
Juridische vertaling vereist dus precisiewerk. De juridische vertaler respecteert nuances in de brontekst en brengt die op gepaste wijze over in de doeltekst. Afwijken van de brontekst kan leiden tot een andere betekenis, met alle gevolgen van dien.
Bij dit soort vertalingen moet je ook altijd rekening houden met het rechtssysteem van een land. Zo wordt in het Franse recht niet op dezelfde manier vertaald als in het Belgische recht. Hetzelfde geldt voor de verschillen tussen het Britse en Amerikaanse recht of het Spaanse en Mexicaanse recht. Elk land beschikt over een eigen rechtssysteem en het is essentieel om vertrouwd te zijn met de specifieke kenmerken ervan vooraleer je een juridische tekst vertaalt. Een voorbeeld uit het Spaanse recht: in de loop van de geschiedenis werd in Spanje het gedecentraliseerde systeem ontwikkeld en primeert in sommige regio’s het gewoonterecht. Zo vaardigt het parlement van elke autonome gemeenschap ook wetten uit die alleen van toepassing zijn in Andalusië, Catalonië of het Baskenland. Wanneer ik Spaanse teksten vertaal, zijn deze juridische achtergrond en kennis van het grootste belang.
Technisch gezien past de vertaler bij het omzetten van een juridische tekst dezelfde fundamentele mechanismen toe als bij algemene tekstsoorten. In elk vakgebied bestaat een tekst uit alledaagse en gewone woordenschat, maar ook uit technische termen met complexe tot uitgebreide concepten. Naast de taalverschillen zijn er ook andere juridische normen en concepten volgens de systemen.
De drie belangrijkste uitdagingen bij juridische vertalingen zijn :
Mogelijke verwarring tussen de gewone en technische betekenis van dezelfde term.
Meerdere betekenissen voor dezelfde juridische term.
De diversiteit van juridische culturen tussen landen.
De juridische vertaler beschikt dus best over een gedegen kennis van het rechtssysteem in de bron- en doeltaal. En bovenal moet de vertaler precisiewerk verrichten. Terwijl veel vertaalsectoren de voorkeur geven aan een vloeiende schrijfstijl, verlenen juridische vertalers prioriteit aan nauwkeurigheid.
Bedrijven en particulieren nemen vaak eerst contact met een advocaat en denken niet in de eerste plaats aan een juridische vertaler. Het recht is een complex gebied en daarom lijkt het logisch om een expert te raadplegen voor de vertaling van juridische documenten. Een advocaat mag dan wel bekend zijn met de juridische wereld en de wetgeving, hij of zij is geen opgeleide vertaler. Een juridische vertaler heeft zowel een juridische als een taalkundige opleiding genoten. Door een juridische vertaler in te schakelen, vermijd je dus grammaticale, inhoudelijke en semantische fouten.
Een beëdigde vertaling is een getrouwe weergave van het origineel, opgemaakt en officieel ondertekend door een erkende Belgische beëdigd vertaler. Beëdigde vertalingen zijn nodig bij officiële documenten voor overheden en andere instanties (gemeenten, ambassades, ministeries, universiteiten, rechtbanken ...). Een beëdigd vertaler heeft in België de eed afgelegd voor een hof van beroep en is ingeschreven in het ‘Nationaal register voor gerechtsdeskundigen en voor beëdigd vertalers’, overeenkomstig artikel 29 van de wet van 10 april 2014, gewijzigd bij de wet van 5 mei 2019. De hoedanigheid van beëdigd vertaler, tolk of vertaler-tolk is geldig voor de talen gevalideerd in het Nationaal register waarvoor de vertaler is ingeschreven met een VTI-nummer.
Sinds december 2022 is het legaliseren van juridische vertalingen sterk vereenvoudigd voor documenten die bestemd zijn voor gebruik in België. De beëdigd vertaler legaliseert voortaan het vertaalde document met een digitale handtekening, verbonden aan de eID. Geen ‘natte’ handtekening of stempel meer nodig dus. Is de beëdigde vertaling bestemd voor het buitenland, dan is soms een apostille (legalisatie van de handtekening van de beëdigd vertaler) nodig van de FOD Buitenlandse Zaken. Daar zorgt de beëdigd vertaler ook voor.
Sommige documenten moeten beëdigd worden als bewijs van hun authenticiteit in het buitenland. Of het nu gaat om een geboorteakte of een contract van meerdere pagina's, een beëdigde vertaling van je document heeft dezelfde juridische waarde als het origineel en is tegelijk leesbaar voor je gesprekspartner. De lijst van documenten die onder een beëdigde vertaling vallen is lang. Het kan namelijk elk document betreffen met juridische waarde. Denk je erover om naar het buitenland te verhuizen? Dan heb je onder andere identiteitsdocumenten, een uittreksel uit het strafregister en jouw diploma's nodig voor je nieuwe (professionele) leven. En als je contactpersonen geen Nederlands spreken, zal je ze een beëdigde vertaling van het origineel moeten aanbieden.
Om als beëdigd vertaler en gerechtsdeskundige in België te werken, moet een kandidaat aan de volgende voorwaarden voldoen:
Een natuurlijke persoon van minstens 21 jaar oud zijn.
Inwoner of onderdaan zijn van een lidstaat van de Europese Unie.
Niet veroordeeld zijn voor een strafbaar feit (correctionele of criminele straf).
Over voldoende beroepservaring en juridische kennis beschikken.
Voor dit laatste punt levert de vertaler een bewijs af: een getuigschrift waaruit blijkt dat die over de nodige juridische kennis beschikt. Dit wordt afgegeven na afronding van een erkende opleiding. Het moet voldoen aan de vereisten van het Koninklijk Besluit van 30 maart 2018. Verschillende Belgische instellingen, waaronder de Universiteit van Gent, de Universiteit van Luik en de Vrije Universiteit Brussel bieden deze opleiding aan en reiken het getuigschrift uit.
Een beëdigd vertaler moet ook beschikbaar zijn voor de verschillende instellingen en rechtbanken van Justitie. Opdrachten van Justitie krijgen altijd voorrang. Om beëdigd te blijven, volgen deze vertalers permanente bijscholing op het gebied van talen, vertaaltechnieken en recht, en bevestigen ze ook de deontologische code te onderschrijven.
Met vertaalbureau EmMaLingua kies je voor een ervaren en gediplomeerd vertaler, gespecialiseerd in juridische en beëdigde vertalingen binnen de volgende talencombinaties: Frans-Nederlands, Nederlands-Frans, Spaans-Nederlands en Nederlands-Spaans.